Programma 0 - Bestuur en ondersteuning

Omschrijving

2023

2024

2025

2026

A.

Exploitatie

1

Trendmatige verhoging lokale heffingen

199

199

199

199

2

Onroerendezaakbelastingen

- Areaalontwikkeling

-

-

-

30

3

Personeelskosten:

- periodieken

36

13

-1

-35

- cao

-248

-248

-248

-248

- vergoeding piketdiensten

-13

-13

-13

-13

4

Onvoorzien

-

-

-

-20

5

Algemene uitkering uit het gemeentefonds:

- ontwikkeling uitkering (o.b.v. maartbrief 2022)

782

1.502

1.730

1.578

- effect herijking gemeentefonds

172

516

860

860

6

Optimaliseren dienstverlening

-40

-40

-40

-40

7

Arbeidsmarkt in beweging

-250

-250

-250

-250

8

Managementondersteuning

-150

-150

-150

-150

9

Participatie

-25

-25

-25

-25

10

Stelpost niet volledige compensatie inflatieontwikkeling

-740

-740

-740

-740

B.

Investeringen

1

Vrijvallende kapitaallasten

-

-

-

9

2

Kapitaallasten investeringsplanning 2023-2026

14

-5

-5

-352

Totaal

-263

759

1.318

803

Bedragen x € 1.000. Door afrondingsverschillen sluiten de saldi mogelijk niet exact aan.

Toelichting exploitatie

A1. Trendmatige verhoging lokale heffingen

Op basis van voorlopige berekeningen wordt over de periode waarover de trendmatige verhoging van de

tarieven van de gemeentelijke heffingen worden berekend, een inflatie verwacht van ongeveer 4,9%. De

periode waarover de trendmatige verhoging van de gemeentelijke heffingen wordt berekend is van mei

voorgaand jaar (2021) tot en met april van het huidige jaar (2022) ten behoeve van de begroting van het

volgende jaar (2023). Bij een trendmatige verhoging van 4,9% hoort een bedrag van ongeveer € 242.900

structureel. Het aandeel binnen dit programma bedraagt € 199.000.

A2. Onroerendezaakbelastingen (OZB)

Areaalontwikkeling

Op basis van ervaringscijfers wordt in de laatste jaarschijf jaarlijks rekening gehouden met een hogere

opbrengst OZB wegens nieuw- en verbouw van € 30.000.

A3. Personeelskosten

Periodieken

Jaarlijks wordt in de begroting een bedrag geraamd voor periodieke salarisverhogingen. Deze verhogingen

worden toegekend op basis van een vastgesteld functieniveau. Voor de komende jaren kan de ontwikkeling

van de loonkosten als volgt worden samengevat (inclusief actualisatie):

2023:

€ 36.000 (voordelig)

2024:

€ 13.000 (voordelig)

2025:

€

1.000 (nadelig)

2026:

€ 35.000 (nadelig)

CAO

De huidige CAO loopt tot 1 januari 2023. Deze CAO heeft geleid tot een procentuele salarisverhoging per

1 december 2021 met 1,5% en per 1 april 2022 met 2,4%. Voor 2023 wordt rekening gehouden met een

cao-loonstijging van 2,4%. Voor de jaren 2024 tot en met 2026 is vooralsnog geen rekening gehouden met

een verdere cao-loonstijging.

Piketvergoedingen

Voor noodzakelijke bereikbaarheid hanteert Reimerswaal zogenaamde piketdiensten; medewerkers zijn

geconsigneerd om, waar nodig, tijdens hun diensten werkzaamheden te verrichten. Deze piketdiensten

kennen we voor beheer openbare ruimte en voor openbare orde en veiligheid.

In het kader van een harmonisering salarisbepalingen binnen GR De Bevelanden is ervoor gekozen om de

vergoedingen voor deze piketdiensten in de verschillende gemeenten meer op elkaar af te stemmen. Voor

Reimerswaal betekent dit een verhoging van de daaruit voortvloeiende kosten van € 12.750 structureel per

jaar.

A4. Onvoorzien

Voor het jaar 2026 wordt een bedrag van € 20.000 voor onvoorzien structureel geraamd.

A5. Algemene uitkering uit het gemeentefonds (AU GF)

Ontwikkeling gemeentefonds

De vertreksituatie tot en met 2025 is gebaseerd op de decemberbrief 2021. Begin april jl. is de zogenaamde

maartbrief 2022 verschenen. De maartbrief heeft niet de status van circulaire, maar is een indicatieve

voorloper van de meicirculaire. Eerst in de meicirculaire vindt een actualisatie van de verwachte AU GF over

2022 tot en met 2026 plaats. De financiële effecten die hieruit voortvloeien zullen in de begroting 2023 en de

meerjarenbegroting (mjb) 2024-2026 worden verwerkt. In de Kadernota 2023-2026 is rekening gehouden

met de verwachte financiële effecten zoals bovenstaand berekend op basis van de maartbrief 2022. Als

gevolg hiervan kunnen de financiële effecten voor de AU GF nog aan verandering onderhevig zijn.

Die zullen alsdan dus in de begroting 2023 en mjb 2024-2026 worden meegenomen.

Voor de in deze Kadernota voor het eerst toegevoegde nieuwe jaarschijf 2026 stijgt, op basis van de

septembercirculaire 2021, de AU GF in 2026 ten opzichte van 2025 met 18 uitkeringspunten. In euro’s

betekent dit een toename van € 378.000.

De actuele mondiale en landelijke ontwikkelingen (zoals de oorlog in Oekraïne, onzekerheid over voldoende

beschikbaarheid energie (op langere termijn), oplopende energie- en brandstofprijzen met als gevolg hoge

en oplopende inflatie, de gespannen situatie c.q. krapte op de woningmarkt en arbeidsmarkt, ambitieuze en

zeer forse noodzakelijke investeringen in klimaat en energie) hebben consequenties voor de rijksuitgaven en

daarmee ook voor de toekomstige hoogte van en ontwikkeling in de AU GF. Dit noopt tot voorzichtigheid bij

het beschouwen van de berekende omvang van de AU GF voor de komende jaren voor de gemeente. De

volgende aspecten dienen daarbij mede in ogenschouw te worden genomen:

-

Rijk, VNG en IPO zijn momenteel weliswaar in overleg met elkaar over de toekomstige ontwikkeling

van de hoogte van de AU GF, maar de standpunten liggen ver uit elkaar. Zo wenst het Rijk zich niet

vast te leggen op de ontwikkeling van de AU GF na de huidige kabinetsperiode (2026 e.v. jaren).

Dat leidt er onder meer toe dat, volgens de huidige berekeningen, vooralsnog rekening moet worden

gehouden met een forse terugval in de hoogte van de AU GF in/vanaf 2026 van circa € 1,06 miljoen.

Omdat er naar onze mening geen sprake kan zijn van een van Rijkswege “eenzijdig” door te voeren

structurele terugval van de AU GF vanaf 2026 zijn wij ten behoeve van de Kadernota 2023 – 2026

uitgegaan van de veronderstelling dat de terugval in de hoogte van de AU GF in 2026 ten opzichte

van 2025 beperkt wordt tot maximaal 50% i.c. € 531.000.

-

In het coalitieakkoord gaat het kabinet uit van een verlaging van het budget voor jeugdzorg met circa

€ 500 miljoen vanaf 2025. Voor de gemeente komt dit neer op € 583.000. Het kabinet gaat er daarbij

van uit dat gemeenten deze daling kunnen opvangen uit de opbrengsten als gevolg van de invoering

van

een

inkomensafhankelijke

ouderbijdrage

jeugdzorg.

Het

is

allerminst

zeker

of

dat

een

realistische en haalbare aanname is. Het financiële effect hiervan is dus vooralsnog als PM te

beschouwen. Overigens is recent bekend geworden dat de verlaging van het budget voor jeugdzorg

met € 500 miljoen mogelijk niet door zal gaan.

-

Het Rijk is voornemens om de middelen voor het stikstoffonds, klimaatfonds, nationaal groeifonds en

het woningbouw/volkshuisvestingsfonds (deze laatste vooralsnog voor de jaren 2023 t/m 2026;

onduidelijk is vooralsnog of deze middelen na 2026 ook nog beschikbaar komen) via specifieke

uitkeringen aan de gemeenten beschikbaar te stellen. De hoogte van deze middelen is vooralsnog

onbekend. Het gevolg hiervan is echter wel dat de basis voor het (mee)delen van gemeenten in het

zogenaamde accres voor de AU GF aanmerkelijk smaller wordt gemaakt. Bij een positief accres leidt

dit alsdan tot een beperktere toename van de AU GF dan in de huidige systematiek.

-

Bij

de

invoering

van

het

Wmo-abonnementstarief

heeft

het

Rijk

wel

aan

de

gemeenten

een

compensatie gegeven voor de lagere eigen bijdrage-opbrengsten als gevolg hiervan, maar er

is/wordt

geen

vergoeding

gegeven

voor

de

toegenomen

kosten

Wmo

als

gevolg

van

de

aanzuigende werking die van de invoering van het Wmo-abonnementstarief uit is gegaan.

-

Het beschikbaar stellen van Rijksmiddelen voor de uitvoering van het klimaatakkoord aan gemeenten

komt veel trager op gang, terwijl van gemeenten wordt gevraagd om (versneld) hiermee aan de slag

te gaan en de ambities voor de te behalen klimaatdoelstellingen in 2030 juist zijn verhoogd.

Herverdeling gemeentefonds

De herijking van de verdeling van het gemeentefonds zou eerst vanaf het uitkeringsjaar 2022 ingevoerd

worden. De herijking is echter met 1 jaar uitgesteld en wordt nu dus naar verwachting per 1 januari 2023

ingevoerd. Het Rijk heeft aangekondigd dat in de meicirculaire 2022 de (voorlopige) financiële effecten

meegedeeld zullen worden.

Op basis van de meest recente publicatie van eind 2021 (op basis van de verdeelmaatstaven 2019) lijkt

Reimerswaal een ’voordeelgemeente’ te zijn. Aangezien het financiële herverdeeleffect in de meicirculaire

2022 bekend zal worden, is hierop in deze Kadernota 2023 – 2026 reeds geanticipeerd en is het te

verwachten effect voor Reimerswaal in de cijfers verwerkt. Uiteraard zal dit effect ook in de begroting 2023

en de mjb 2024-2026 worden verwerkt.

Overigens zal er (naar verwachting) sprake zijn van een maximaal herverdeeleffect per gemeente (zowel

voor- als nadeel) van € 37,50 per inwoner, te bereiken in 3 jaar (2023: € 7,50 per inwoner, 2024: € 15,- per

inwoner en 2025: € 15,- per inwoner).

A6. Optimaliseren dienstverlening op procesniveau

Wie kan onze dienstverlening beter beoordelen dan onze eigen inwoners, bedrijven en instellingen? Daarom

is in de periode januari – maart 2022 een 0-meting klanttevredenheid uitgezet. Deze globale 0-meting is een

opmaat naar het continu en realtime meten van klanttevredenheid op procesniveau. Wat gaat er goed, wat

kan er beter, welke servicenormen/werkafspraken zijn binnen een specifiek proces gewenst? Uiteraard met

kwalitatieve verbetering van de dienstverlening als doel. Om invulling te geven aan het continu en realtime

meten

van

processen,

het

beoordelen

van

de

resultaten

én

het

aanjagen

en

doorvoeren

van

verbetertrajecten wordt voorgesteld om voor de periode 2023 t/m 2026 per jaar een bedrag van € 40.000 te

reserveren.

A7. Arbeidsmarkt in beweging

Wij moeten constateren dat de arbeidsmarkt, ook in Zeeland en tussen (lagere) overheden, buitengewoon

onrustig en in beweging is. Binnen meerdere werk- en beleidsterreinen blijken vacatures niet tot nauwelijks

invulbaar te zijn. Daarbij komt dat ook de daardoor soms noodgedwongen inhuur van arbeidskrachten

steeds moeilijker en slechts tegen hoge(re) kosten te realiseren is.

Een tendens waarmee we de laatste tijd steeds meer geconfronteerd worden is, dat medewerkers actief

door andere werkgevers of bemiddelingsbureaus benaderd worden om over te stappen.

Los van het feit dat collega’s in de periodiek uitgevoerde medewerkers tevredenheidsonderzoeken steeds

aangeven het goed naar de zin te hebben binnen de Reimerswaalse organisatie, neemt het belang van goed

werkgeverschap en binden en boeien van bekwame collega’s steeds verder toe. Ook in de regio zien wij een

ontwikkeling waarin de mogelijkheden binnen het arbeidsvoorwaardenpakket optimaal worden benut om

medewerkers te werven en te behouden. Zo oriënteren organisaties die vanuit het verleden al over een

systeem van uitloopschalen beschikken zich inmiddels om ook een reiskostenvergoeding voor woon- en

werkverkeer te introduceren.

Door alle ontwikkelingen op dit gebied, moeten wij vaststellen dat onze concurrentiepositie binnen de

arbeidsmarkt steeds verder onder druk komt te staan en het simpelweg “naar de zin hebben” binnen de

organisatie niet langer toereikend lijkt te worden om bekwame collega’s te behouden.

Met het doel om onze concurrentiepositie binnen de arbeidsmarkt op peil te kunnen brengen en houden

wordt voorgesteld om met ingang van 2023 binnen het meerjarenperspectief een bedrag van structureel

€ 250.000 te reserveren. Op basis daarvan zal een nadere uitwerking plaatsvinden op welke wijze deze

middelen op de meeste effectieve wijze in de organisatie kunnen worden geïnvesteerd. Denkt u hierbij

bijvoorbeeld

aan

het

introduceren

van

een

vorm

van

uitloopschalen

of

het

toekennen

van

(tijdelijke)

arbeidsmarkttoelagen.

A8. Managementondersteuning

In onze Reimerswaalse organisatie fungeren de leidinggevenden in belangrijke mate ook als “meewerkend

voorman”. Daar is op zich niets mis mee, zij hebben en houden voldoende feeling met de vakinhoudelijke

materie, geven leiding aan de afdeling en houden zich ook bezig met managementtaken in meer brede zin.

De afgelopen jaren zijn er in het kader van integraal leidinggeven steeds meer taken bijgekomen en daar

gaat de schoen dan ook wringen. De taken op het gebied van uitvoering van het personeelsbeleid,

ziekteverzuim, rechtmatigheid, risicobeheersing, budgetcyclus, meldingen openbare ruimte, sociale media

enzovoort vragen dermate grote inspanningen van het leidinggevend kader dat er een spanningsveld is

ontstaan tussen beschikbare uren en managementtaken die continu aandacht vragen.

Om die “spanningsboog” te doorbreken, is het dringend gewenst clusters van afdelingen te voorzien van een

vorm van managementondersteuning.

Uitgaande van in totaal 7 afdelingen en een cluster Stafbureau is het noodzakelijk om hiervoor minimaal 2,5

fte vrij te maken. De hiermee gepaard gaande structurele kosten worden geraamd op € 150.000.

A9. Participatie

Bij

participatie

hebben

we

het

over

het

betrekken

van

de

samenleving

bij

de

beleidsvoorbereiding,

-uitvoering en -evaluatie van datgene wat we als gemeente willen bereiken.

De representatieve democratie vormt in Nederland het uitgangspunt, de participatieve democratie kan men

zien als een aanvulling daarop. Het is nodig dat participatie zich op de juiste manier verhoudt tot de rol van

de representatieve volksvertegenwoordiging, meer concreet geduid de verhouding tussen de rol van uw

gemeenteraad

en

die

van

participanten

moet

duidelijk

zijn.

Op

zoek

naar

de

juiste

verhoudingen

is

verdieping nodig over de vraag: Wat is de rol en positie van de gemeenteraad/het gemeentebestuur ten

opzichte van participerende bewoners? Welke ruimte er wordt geboden voor participatie wordt binnen de

kaderstellende rol van de gemeenteraad bepaald.

Een ding is zeker, in onze huidige samenleving zijn vormen van participatie niet meer weg te denken en

dienen zich steeds meer eigentijdse vormen hiervan aan. Denk hierbij aan het zogenaamde “uitdaagrecht”.

Op dit moment worden voorbereidingen getroffen om het pilot participatietraject “Herinrichting Hoofdweg

Rilland” te evalueren. Vanzelfsprekend zullen de resultaten van deze evaluatie met uw gemeenteraad

worden gedeeld en zullen mogelijke lessen uit dat traject worden vertaald in aanbevelingen die bij een

volgend project kunnen worden meegenomen.

Al geruime tijd is er een wetsvoorstel Versterking participatie op decentraal niveau in voorbereiding. Het doel

van het wetsvoorstel is de betrokkenheid van inwoners bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van

beleid te vergroten. Ook wordt het uitdaagrecht, als specifieke vorm van participatie, wettelijk verankerd.

Door middel van dit wetsvoorstel zal de, op basis van de Gemeentewet, verplichte inspraakverordening

verbreed moeten worden naar een participatieverordening.

Ook binnen de nieuwe Omgevingswet krijgt participatie een belangrijke rol.

Het is noodzakelijk om vanwege genoemde ontwikkelingen binnen de organisatie van Reimerswaal meer tijd

vrij te maken voor participatie. Voor een deel lukt dat binnen de formatie van de cluster Communicatie, voor

een ander deel zullen hiervoor wat uren in de organisatie toegevoegd moeten worden. Concreet gaat het

erom binnen de organisatie twee (deeltijd) adviseurs participatie te benoemen die als aanspreekpunt kunnen

dienen voor vraagstukken op het gebied van participatie. Zoals gezegd kan een deel worden opgevangen

binnen de cluster Communicatie. Het andere deel (gemiddeld 10 uur per week) dient bij een van de andere

afdelingen te worden ondergebracht. Hiermee is een bedrag gemoeid van € 25.000 structureel.

A10. Stelpost niet volledige compensatie inflatieontwikkeling

De meerjarenbegroting is, conform voorgaande jaren, in principe gebaseerd op constante prijzen. Dit is

mede gebaseerd op de (impliciete) veronderstelling dat normaliter de dekking van hogere uitgaven als

gevolg van prijsstijgingen moet worden gevonden in een hogere Algemene uitkering Gemeentefonds als

gevolg van loon- en prijsmutaties. Momenteel worden we echter geconfronteerd met uitzonderlijk hoge

inflatiecijfers mede als gevolg van mondiale ontwikkelingen. Verwacht mag worden dat deze van tijdelijke en

incidentele aard zijn. Bij het samenstellen van deze Kadernota is verondersteld dat in deze periode van hoge

inflatie de gemeenten hiervoor mogelijk niet volledig zullen worden gecompenseerd door het Rijk. Er is

derhalve rekening gehouden met aanvullend benodigde middelen in verband met niet of slechts deels van

Rijkswege gecompenseerde hogere lasten als gevolg van de hoge actuele inflatie (ter informatie: het

Centraal Planbureau gaat in haar meest recente versie van het Centraal Economisch Plan uit van een

algehele inflatie van 5,2% voor 2022 en 2,4 % voor 2023).

Ter

nadere

toelichting

hierop

het

volgende:

uitgaande

van

een

totaal

geraamd

lastenniveau

van

de

gemeente voor 2022 van circa € 57 miljoen heeft circa 65% (derhalve circa € 37 miljoen) hiervan betrekking

op reguliere exploitatiekosten, subsidies, uitkeringen en bijdragen aan Gemeenschappelijke Regelingen.

Deze lastencategorieën zijn “gevoelig(er)” voor inflatie. De overige 35% (derhalve circa € 20 miljoen) heeft

betrekking op lonen & salarissen, kapitaallasten en toevoegingen aan reserves en voorzieningen. Deze

lastencategorieën zijn in principe minder “gevoelig” voor inflatie, uitgezonderd de lonen & salarissen (zie

toelichting hierna). Wanneer de gemeente bijvoorbeeld dus 1% inflatie niet gecompenseerd zou krijgen

vanuit het Rijk, moet rekening worden gehouden met een extra middelenbeslag van circa € 370.000. In de

Kadernota 2023 – 2026 hebben we rekening gehouden met de situatie dat de gemeente voor de jaren 2023

tot en met 2026 per jaar 2% inflatie, derhalve een jaarlijks bedrag van € 740.000 niet van Rijkswege

gecompenseerd krijgt via de Algemene Uitkering Gemeentefonds. In dit programma is hiervoor derhalve een

stelpost opgenomen.

Toelichting investeringen

B1. Vrijvallende kapitaallasten

Jaarlijks

komt

in

de

begroting

een

bedrag

beschikbaar

door

vrijvallende

afschrijvingen

en

minder

verschuldigde rente over de boekwaarde van investeringen. De bedragen voor 2023 tot en met 2025 zijn al

verwerkt in de meerjarenramingen. Het jaar 2026 wordt nu toegevoegd.

B2. Kapitaallasten investeringsplanning 2023 – 2026

De kapitaallasten van de investeringen tot en met 2025 zijn al verwerkt in de meerjarenramingen.

Voor de investeringen uit de jaarschijf 2025 komen thans de volledige kapitaallasten in beeld (in het jaar van

de

investeringen

wordt

gerekend

met

een

kwart

afschrijvingslast

en

wordt

geen

rente

toegerekend).

Daarnaast zijn de kapitaallasten voor 2026 van de nieuwe investeringen toegevoegd.

Voor de jaren 2023 tot en met 2026 zijn bedragen in de investeringsplanning opgenomen die het gevolg zijn

van mutaties in de bestaande investeringsplanning.

Alleen  de  nieuw  opgenomen  investeringen  en  de

wijzigingen zijn hieronder, indien van toepassing, toegelicht.

Vervanging meubilair

Het is noodzakelijk om verschillende typen stoelen in vergaderruimten van het gemeentehuis te vervangen

gelet

op

ouderdom

en/of

staat

van

onderhoud

of

stijlafstemming.

In

elk

geval

vergaderstoelen

en

publieksstoelen in de raadzaal en stoelen in de collegekamer vallen binnen de vervangingsslag. In de

begroting is hiervoor onvoldoende ruimte beschikbaar. Het jaar van realisatie is 2023.

Al een aantal jaren is deze vervanging uitgesteld. Het wordt steeds lastiger om eventuele reserveonderdelen

voor kapot meubilair te vinden. Voorgesteld wordt in het jaar € 70.000 op te nemen voor dit doel.

Gemeentewerken Buitendienst

2 pick-up bussen