AANBIEDING EN VASTSTELLING
No.: 738812
Portefeuillehouder: allen
Afdeling: Middelen
Behandelaar: A. Moerland
De raad van de gemeente Tholen
Tholen, 3 oktober 2023
Onderwerp:
Voorstel tot vaststelling van de programmabegroting 2024 en instemming met de meerjarenraming 2025-2027
Geachte raad,
Hierbij bieden wij u de programmabegroting 2024 en meerjarenraming 2025-2027 ter vaststelling aan. Deze
begroting geeft verder invulling aan het Beleidsprogramma ”Samen Leven, Ruimte Geven”. Het eerste jaar van
de bestuursperiode 2022-2026 is voorbij gevlogen en we blikken nu vooruit naar het jaar 2024. Kijken we naar de
vijftien opgaven, dan hebben we op een breed front vorderingen gemaakt. Ook de financiële positie van de
gemeente heeft zich positief ontwikkeld. We voldoen op alle onderdelen aan de door uw raad geformuleerde
financiële doelstellingen.
Toch is er, zoals eerder geschetst in de kadernota 2024, reden tot zorg. De structurele middelen die het Rijk via
de Algemene Uitkering beschikbaar stelt, groeien namelijk niet evenredig mee met de taken die gemeenten
moeten uitvoeren. De discussie tussen Rijk en VNG gaat macro over een structureel bedrag van zo’n € 3 miljard
vanaf
2026. Dit zogenoemde
ravijn is
goed zichtbaar in
de meerjarige ontwikkeling
van
onze
Uitkering
Gemeentefonds:
Bedragen x € 1.000
2024
2025
2026
2027
Uitkering Gemeentefonds
53.875
53.920
49.688
49.290
De uitkomst van de discussie is medebepalend voor de vraag of bepaalde taken en ambities op de langere
termijn structureel uitvoerbaar blijven. We zitten daarom in een situatie, waarbij onze financiële positie zeer solide
is, maar waarbij de structurele ruimte om te investeren in de samenleving beperkt is. Uit het beleidsprogramma
”Samen Leven, Ruimte Geven” spreekt echter ambitie en wij willen die ambitie waarmaken. De situatie dwingt
ons om maatregelen te treffen op incidentele, projectmatige basis, zoals o.a.:
-
Een transformatiebudget sociaal domein van € 320.000 per jaar voor de jaren 2024 tot en met 2026.
Hierbij is de gedachte dat de kost voor de baat uitgaat: investeren en innoveren aan de voorkant leidt op
termijn tot een daling van de structurele lasten. Onze verwachting is dat we de huidige stijgende trend in
zorgkosten met deze maatregelen kunnen dempen. Juist in de huidige macro-economische omstandigheden
is dat belangrijk; we proberen te voorkomen, dat de stijgende kosten van zorgtaken andere noodzakelijke
uitgaven verdringen.
-
Een budget voor boa-toezicht en OOV van € 250.000 per jaar voor de jaren 2024 en 2025. Ter
bevordering van de veiligheid in de kernen willen wij naar een situatie toe, waarbij de boa het aanspreekpunt
is
in
zijn
werkgebied
en
er
extra
toezicht
komt
in
ons
voor
ondermijnende
criminaliteit
kwetsbare
buitengebied. De politie richt zich noodgedwongen steeds meer op de zware criminaliteit en de bestrijding
van onrust bij grote evenementen, waardoor er op lokaal niveau gaten vallen. Uw raad heeft gevraagd 3
scenario’s uit te werken. Hierop vooruitlopend hebben we budget gereserveerd, zodat een pilot mogelijk is.
-
Een budget van € 200.000 per jaar ter ondersteuning van eigenaren bij de instandhouding van
gemeentelijke monumenten. Het gaat vooralsnog om een pilot voor een periode van drie jaar (tot en met
2026);
Een totaal overzicht van alle verwerkte incidentele lasten (en baten) is terug te vinden op pagina 120 en 121.
Verder
zijn
de
volgende
ontwikkelingen
cijfermatig
nog
niet
(of
onvoldoende)
verwerkt
in
deze
programmabegroting:
-
Calvijn College en hieraan gekoppeld een hoger investeringskrediet Masterplan Sport;
In de huidige begroting wordt uitgegaan van renovatie van het Calvijn College. Hoewel met het bestuur van
het Calvijn College verkennend gesproken is over nieuwbouw, wordt daar
(nog) niet vanuit gegaan.
Nieuwbouw zou, los van de nog resterende boekwaarde, namelijk leiden tot een bedrag van € 400.000 aan
hogere kapitaallasten. Daaraan gerelateerde investeringen in het Masterplan Sport zijn daarom nog niet
opgenomen.
-
Meulvliet Tholen;
Het Sport- en gemeenschapscentrum Meulvliet is van 1981. Het verouderde gebouw heeft op korte termijn
een opfrisbeurt nodig; daarvoor heeft u een budget van € 31.000 beschikbaar gesteld. Tegelijkertijd denken
we na over de toekomst van dit gebouw.
-
Herinrichting woonwagenkamp Oudelandsedijk Tholen;
Herinrichting
van
het
woonwagenkamp
aan
de
Oudelandsedijk
te
Tholen
kan
op
termijn
leiden
tot
aanzienlijke eenmalige kosten voor aankoop grond, sanering en bouw- en woonrijp maken. Daarmee is in
deze programmabegroting nog geen rekening gehouden.
-
Verduurzaming en toegankelijkheid gemeentelijke gebouwen
Alle gemeentelijke gebouwen moeten worden verduurzaamd. Het landelijke doel is om in 2030 55% minder
CO2 uit te stoten. Om dat te bereiken zijn er in het kader van de KlimOp-regeling (het Zeeuwse klimaat
ontzorgingsprogramma) onderzoeken gestart naar de te nemen maatregelen bij 23 gemeentelijke gebouwen,
waaronder Meulvliet. De volgorde waarin de gebouwen worden verduurzaamd is afhankelijk van het
energieverbruik en gebruik van het gebouw. De gebouwen zijn dermate verschillend, dat per gebouw moet
worden bekeken wat de beste maatregelen zijn en waar de meeste CO2-reductie behaald kan worden. In de
loop van 2024 wordt duidelijk welke keuzes er gemaakt moeten worden. Het gemeentehuis kent een apart
traject, vanwege de complexiteit van de installatie. In deze programmabegroting is voor 2024 en 2025 een
bedrag van € 100.000 geraamd.
Tevens heeft uw raad bij de behandeling van de kadernota 2023 een motie aangenomen om een actieplan
op te stellen met maatregelen ter bevordering van de toegankelijkheid van openbare gebouwen (inclusief
directe
omgeving)
ten
behoeve
van
mensen
met
een
beperking.
Vooruitlopend
zijn
in
de
programmabegroting vorig jaar alvast middelen tot een totaalbedrag van € 340.000 verwerkt. Het onderzoek
wordt
dit
najaar
uitgevoerd.
Er
wordt
een
nulmeting
gedaan
op
basis
van
het
Keurmerk
voor
Toegankelijkheid.
Voor
ieder
gebouw
wordt
een
adviesrapportage
opgesteld,
met
daarin
praktische
verbeterpunten. De resultaten van dit onderzoek worden eind 2023 verwacht. Tegelijkertijd is in 2023 per
kern een speeltuin op toegankelijkheid getoetst door de Speeltuinbende. Ook hieruit komen verbeterpunten
naar voren. Bij de behandeling van de kadernota 2025 zullen we de financiële gevolgen van het actieplan
verwerken.
-
Four Freedoms
Oud-Vossemeer is de bakermat van de familie Roosevelt. President F.D. Roosevelt heeft de vier vrijheden
geformuleerd, die in deze tijd nog net zo actueel zijn als toen. Het is de bedoeling om Roosevelt en de vier
vrijheden meer onder de aandacht te brengen als uniek voor Tholen, passend in het toeristisch-recreatief
beleid. Dit doen we samen met het Roosevelt Informatie Centrum. Daarmee is in deze programmabegroting
nog geen rekening gehouden.
De programmabegroting bestaat uit drie delen:
1.
Het
programmaplan,
bestaande
uit
de
te
realiseren
programma’s,
de
overzichten
algemene
dekkingsmiddelen
en
overhead
en
de
bedragen
voor
vennootschapsbelasting
en
onvoorzien.
Het
programmaplan bevat landelijk verplichte beleidsindicatoren, welke in onderhavige begroting cursief zijn
weergegeven;
2.
De paragrafen, die inzicht geven in weerstandsvermogen en risicobeheersing, onderhoud kapitaalgoederen,
bedrijfsvoering, openbaarheid, financiering, grondbeleid, verbonden partijen en lokale heffingen;
3.
De
financiële
begroting,
bestaande
uit
het
overzicht
van
baten en
lasten,
de
toelichting
hierop,
de
uiteenzetting van de financiële positie en een overzicht van de geraamde baten en lasten per taakveld.
In dit voorstel gaan wij nader in op de volgende zaken:
-
Relatie kadernota 2024 - programmabegroting 2024;
-
Doelstellingen ”Tholen financieel in balans”;
-
Ontwikkeling woonlasten / lastendruk;
-
Voorstel.
Relatie kadernota 2024 - programmabegroting 2024
In uw vergadering van 6 juli 2023 heeft u de kadernota 2024 vastgesteld. Hierin zijn de uitgangspunten voor de
programmabegroting 2024 geschetst en is het meerjarenperspectief geactualiseerd. Op basis van de kadernota
2024 hebben wij de programmabegroting 2024 en de meerjarenraming 2025-2027 opgesteld. Dit resulteert in de
volgende saldi (bedragen x € 1.000):
2024
2025
2026
2027
Saldo kadernota 2023 na amendementen (voordelig)
0
668
0
61
Stelpost inflatie
225
225
225
225
Stelpost volumegroei uitkering gemeentefonds
0
0
0
-600
Bezuiniging uitvoering Wmo
0
-100
-100
-100
Mutaties algemene reserve niet vrij besteedbaar
-227
0
-441
200
Experimenteerbudget knelpunten woningmarkt
0
75
0
0
Uitvoering extra bodemtaken RUD
0
-50
0
0
Overige mutaties
11
7
-7
-11
Saldo programmabegroting / mjr
9
825
-323
-225
voordelig
voordelig
nadelig
nadelig
Stelpost inflatie
De in de kadernota 2024 opgenomen post voor de inflatiecorrectie van alle overige budgetten binnen de reguliere
exploitatie (€ 1,2 miljoen) was toereikend. Er ontstaat een voordeel van € 225.000.
Het
beschikbare
budget
voor de
gestegen
prijzen
van
het
groot
onderhoud
aan
onze
kapitaalgoederen
(€ 250.000) is voorlopig, in afwachting van de actualisatie van de onderhoudsplannen, toegevoegd aan de post
onvoorzien. Dit geldt eveneens voor de verwachte hogere kapitaallasten (€ 150.000) door prijsstijgingen van
voorgenomen investeringen.
Stelpost volumegroei uitkering gemeentefonds
Op de Algemene Ledenvergadering van de VNG van 14 juni jl. is de resolutie ‘Naar een rechtvaardig, duurzaam
en solide meerjarig financieel perspectief’ met grote meerderheid aangenomen. In deze resolutie is aangekondigd
dat de VNG een begrotingsadvies zou uitwerken voor het opstellen van uw programmabegroting 2024-2027.
Het begrotingsadvies van de VNG bestaat uit twee onderdelen:
a.
Presenteer voor 2024 en 2025 van de meerjarenraming 2025-2027 een sluitende begroting;
b.
Breng de meerjarenramingen voor 2026 en 2027 in beeld, in de vorm van een realistische begroting.
Op grond van artikel 189 van de Gemeentewet ziet uw raad erop toe dat de gemeentebegroting structureel en
reëel in evenwicht is. Hiervan kan de gemeenteraad afwijken indien aannemelijk is dat het structureel en reëel
evenwicht in de begroting in de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht. Met het presenteren van een
tekort in de laatste twee jaren, maar een sluitende begroting voor 2024, kunnen de toezichthouders nog steeds
tot een positief oordeel komen.
Het presenteren van een niet-sluitende meerjarenraming past eigenlijk niet in het voor gemeenten gebruikelijke
degelijke financieel beleid. De VNG vindt dit onder de huidige omstandigheden echter een verantwoorde keuze,
vooral omdat de gesprekken met het inmiddels demissionaire kabinet hierover nog niet zijn afgerond. Door de
gevolgen van de keuzes van het kabinet te laten zien, geven gemeenten een helder signaal af aan het
demissionaire kabinet en de Tweede Kamer: de gemeentelijke financiën zijn momenteel onvoldoende voor het
uitvoeren van het huidige takenpakket.
In lijn met het VNG-advies hebben we de stelpost van € 600.000 voor volumegroei van het gemeentefonds (op
basis van de ontwikkeling van het bbp) geschrapt. Wij verwachten in de Septembercirculaire 2023 van het
gemeentefonds meer duidelijkheid op dit punt en verwerken een eventueel voordeel in de 1e begrotingswijziging
2024.
Bezuiniging uitvoering Wmo
Ook de nog resterende bezuiniging op de Wmo van € 100.000 vanaf 2025 (zie kadernota 2024, blz. 22) hebben
we vanwege het VNG-advies teruggedraaid.
Mutaties algemene reserve niet vrij besteedbaar
De op grond van de kadernota 2024 voorgenomen aanwendingen van de algemene reserve niet vrij besteedbaar
voor de jaren 2024 (€ 227.000) en 2026 (€ 441.000) hebben we teruggedraaid. De jaarschijf 2024 laat geen
negatief saldo meer zien, terwijl het negatief saldo in de jaarschijf 2026 met deze handelswijze, in lijn met het
VNG-advies, tot uitdrukking komt, zodat de gevolgen van de kabinetkeuzes expliciet zichtbaar zijn.
Ook de storting in de algemene reserve van € 200.000 in 2027 hebben we vanwege het negatief saldo teniet
gedaan.
Experimenteerbudget knelpunten woningmarkt
Bij de vaststelling van de programmabegroting 2023 heeft u voor de jaren 2023 tot en met 2025
een
experimenteerbudget voor knelpunten op de woningmarkt beschikbaar gesteld van € 75.000 per jaar. Bij de
voorjaarswijziging 2023 heeft u besloten om dit in 2 jaar uit te voeren en het budget van 2025 te verschuiven naar
2023.
Uitvoering extra bodemtaken RUD
We stellen voor om het budget voor de uitvoering van extra bodemtaken door GR RUD Zeeland (€ 50.000)
vanwege het uitstellen van de Omgevingswet (naar 1 januari 2024) te verschuiven van 2023 naar 2025.
Doelstellingen ”Tholen financieel in balans”
Een belangrijk uitgangspunt uit het beleidsprogramma is de realisatie van de doelstellingen omtrent de financiële
positie. Bij het traject ”Tholen financieel in balans” zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:
Een sluitende, realistische begroting met 0,4% ruimte voor onvoorzien;
Een ratio weerstandsvermogen van ten minste 1,5 vanaf 2020;
Een solvabiliteit van 20% in 2022. Bij de kadernota 2022 is deze doelstelling bijgesteld naar 30% in 2030;
Een dalende netto-schuldquote op middellange termijn.
De doelstellingen worden gemonitord via onderstaande financiële kengetallen:
Ultimo jaar
R 2022
B 2023
B 2024
B 2025
B 2026
B 2027
Struct. exploitatieruimte
7,0%
3,3%
5,3%
5,1%
1,2%
0,6%
Ratio weerstandsvermogen
9,3
11,8
14,3
14,3
14,3
14,3
Solvabiliteit
39%
33%
33%
35%
36%
37%
Netto schuldquote
23%
65%
71%
65%
67%
67%
De financiële positie van de gemeente ontwikkelt zich positief. We voldoen op alle onderdelen aan de door uw
raad geformuleerde financiële doelstellingen.
Ontwikkeling woonlasten/lastendruk
Ons tarievenbeleid heeft ertoe geleid dat wij qua woonlasten tot de 50 goedkoopste gemeenten behoren. Volgens
de Atlas van de lokale lasten 2023 van het COELO staan we (van goedkoop naar duur) momenteel op de 34e
plaats (2022: 39e plaats). Deze positie bij de 50 goedkoopste gemeenten willen we handhaven. Onderstaande
overzichten geven een beeld hoe de woonlasten zich in 2024 in een gemiddelde situatie voor eigenaren /
gebruikers ontwikkelen ten opzichte van de vastgestelde tarieven 2023. Daarmee verwachten we onze positie te
kunnen handhaven.
Meerpersoonshuishouden
Eigenaar en gebruiker
Gebruiker (geen eigenaar)
2023
2024
2023
2024
Afvalstoffenheffing
€ 277
€ 296
€ 277
€ 296
Rioolheffing
€ 206
€ 210
€ 103
€ 105
Onroerende zaakbelasting
€ 319
€ 319
-
-
Totaal
€ 802
€ 825
€ 380
€ 401
Procentuele stijging
2,9%
5,5%
Eenpersoonshuishouden
Eigenaar en gebruiker
Gebruiker (geen eigenaar)
2023
2024
2023
2024
Afvalstoffenheffing
€ 217
€ 232
€ 217
€ 232
Rioolheffing
€ 179
€ 182
€ 76
€ 77
Onroerende zaakbelasting
€ 319
€ 319
-
-
Totaal
€ 715
€ 733
€ 293
€ 309
Procentuele stijging
2,5%
5,5%
De tarieven zijn in lijn met de kadernota 2024. De stijging van de woonlasten wordt met name veroorzaakt door
de afvalstoffenheffing. De inzamelkosten van de Zeeuwse Reinigingsdienst (ZRD) zijn namelijk fors gestegen
door hoge Panteia-indexeringen (stijging van circa 20%). Verder is rekening gehouden met de kosten van de
aanvullende beleidsmaatregel ”ondergrondse luiercontainers”.
De gemiddelde woonlasten in Nederland bedragen in 2023 voor een meerpersoonshuishouden (eigenaar en
gebruiker) € 944 en voor een eenpersoonshuishouden (eigenaar en gebruiker) € 867. Voor meer informatie
verwijzen we u naar de paragraaf ”Lokale heffingen”.
Voorstel
Samenvattend stellen wij u voor:
a.
De met een overschot van € 9.413 sluitende begroting van baten en lasten voor het jaar 2024 vast te stellen
op een bedrag van € 83.026.176;
b.
In te stemmen met de meerjarenraming 2025-2027, met een totaal van baten en lasten van respectievelijk:
€ 82.641.600 in 2025, waarbij inbegrepen een begrotingsoverschot van € 825.150;
€ 78.437.630 in 2026, waarbij inbegrepen een begrotingstekort van € 323.026;
€ 74.790.902 in 2027, waarbij inbegrepen een begrotingstekort van € 224.723.
c.
De kredieten volgens de investeringsplanning 2024 beschikbaar te stellen.
Met vriendelijke groet,
Burgemeester en wethouders van Tholen,
J.K. Fraanje
M.L.P. Sijbers
secretaris
burgemeester
No.: 738812
Hof van Tholen 2
4691 DZ Tholen
Postbus 51
4690 AB Tholen
telefoon: (0166) 66 82 00
telefax: (0166) 66 35 53
bank: BNG 28.50.08.315
De raad van de gemeente Tholen;
gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 3 oktober 2023;
b e s l u i t :
a.
De met een overschot van € 9.413 sluitende begroting van baten en lasten voor het jaar 2024 vast te stellen
op een bedrag van € 83.026.176;
b.
In te stemmen met de meerjarenraming 2025-2027, met een totaal van baten en lasten van respectievelijk:
€ 82.641.600 in 2025, waarbij inbegrepen een begrotingsoverschot van € 825.150;
€ 78.437.630 in 2026, waarbij inbegrepen een begrotingstekort van € 323.026;
€ 74.790.902 in 2027, waarbij inbegrepen een begrotingstekort van € 224.723.
c.
De kredieten volgens de investeringsplanning 2024 beschikbaar te stellen.
Aldus vastgesteld door de raad van
de gemeente Tholen in zijn openbare
vergadering van 9 november 2023.
