INLEIDING
Hierbij bieden we u het jaarverslag en de jaarrekening 2020 aan. Hiermee geven we u inzicht in de behaalde
resultaten over het jaar 2020. Het jaarverslag bestaat conform het Besluit Begroting en Verantwoording uit de
programmaverantwoording en de paragrafen. De programmaverantwoording biedt per programma inzicht in de
mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd. In de paragrafen wordt verantwoording afgelegd over zaken die
niet direct uit de programma’s zijn af te leiden. De jaarstukken stellen ons college in staat om verantwoording af te
leggen en bieden uw raad een instrument om uw controlerende taak uit te voeren.
Hieronder hebben we, zonder volledig te willen zijn, de belangrijkste resultaten samengevat. Daarnaast worden
de grootste afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting weergegeven en geven we kort inzicht in de
ontwikkeling van de financiële positie.
Het jaar 2020 is natuurlijk een heel bijzonder jaar geweest. Voor de gemeente, maar zeker ook voor inwoners en
bedrijven. Het jaar begon zoals alle jaren, maar al snel bleek een virus dat ver weg leek, ineens heel dichtbij te
komen. De Corona-maatregelen hebben het jaar gedomineerd. En dat heeft veel gevraagd van iedereen die
erbij betrokken is geweest: in de sfeer van veiligheid, gezondheid en dienstverlening. Ook vanuit Tholen is er
volop inzet en inbreng geweest in het Zeeuwse netwerk. Ondernemers, bedrijven, maatschappelijke instellingen
zijn waar mogelijk ondersteund. De dienstverlening is veranderd en de digitalisering heeft enorme impuls
gekregen. Wie had een jaar geleden gedacht, dat we hele dagen thuis zouden werken, dat we de bestuurlijke
vergadering digitaal zouden afwikkelen en dat we ondanks de crisis (bijna) alles draaiende hebben kunnen
houden. Door de enorme impulsen die het Rijk heeft gegeven, door her en der de helpende hand toe te steken en
een steuntje in de rug te geven, hebben we veel kunnen opvangen.
Met het in gang zetten van de vaccinatiecampagne is er gelukkig weer licht aan het eind van de tunnel. Veel
zelfstandigen en ondernemers hebben zich zitten verbijten en ook in de zorg en het onderwijs heeft men de
bakens moeten verzetten. De crisis heeft evenwel niet alleen verliezers opgeleverd, maar geeft her en der ook
nieuw perspectief. We moeten op zoek naar een betere balans en de crisis maakt duidelijk, dat we werk moeten
maken van duurzaamheid en van energie- en klimaatbeleid. We constateren, dat het niet per se noodzakelijk is
om vijf dagen per week op het werk te zijn, en dat maakt dat je van de rust en de ruimte van Tholen kunt genieten
en twee dagen in de week in Rotterdam of Breda fysiek op het werk kunt zijn. We hebben anderzijds ook het
directe fysiek contact veel meer leren waarderen: veel kan digitaal, maar soms is het gewoon goed om elkaar te
treffen. En als we meer werken op onze woonplek, hebben we (als het goed is) minder mobiliteit. Ook hebben de
Corona-maatregelen het internationale verkeer beperkt: ‘lekker weg in eigen land’ is een trend waar Tholen op
kan meeliften. Kortom, de crisis heeft ons leven bepaald en beperkt, maar de crisis biedt soms ook nieuw
perspectief.
Vraag is natuurlijk wat zo’n uitzonderlijk jaar met een gemeente en een jaarrekening doet op de verschillende
beleidsterreinen:
a.
Sociaal domein:
Het blijft een uitdaging om de grote taken en verantwoordelijkheden die op de gemeente rusten in goede
banen te leiden. Over het geheel genomen is er hard gewerkt en zijn de budgetten onder controle. Met
name op het vlak van de jeugd is sprake van een meevaller: niet duidelijk is of er in de komende
maanden en jaren nog sprake zal zijn van naijl-effecten. Ook op het vlak van werk en inkomen is mede
dankzij stevige inzet, sprake van een naar omstandigheden rustig beeld.
Op het terrein van de Wet maatschappelijke ondersteuning gaat het evenwel hard: er is veel vraag en
dat heeft bij deze open einderegeling, geleid tot een opwaartse druk op de budgetten. Deze opwaartse
druk lijkt evenwel niet uitsluitend veroorzaakt door de coronacrisis, maar zeker ook door een weeffout in
het systeem. De systematiek van het zogenaamde ‘abonnementstarief’ maakt dat mensen, die zich in
het dagelijks leven prima kunnen redden, alsnog gebruik maken van de mogelijkheid. Hierdoor wordt de
gemeentebegroting onnodig zwaar belast. Bij de programmarapportage per 1 september 2020 heeft uw
raad het budget daarom al met € 140.000 opwaarts bijgesteld en nog blijft er opwaartse druk.
Berenschot heeft de problematiek in kaart gebracht en op basis daarvan hebben we een actieplan
gemaakt. Er wordt op een breed front ingezet, om zodoende meer grip te krijgen op de budgetten. De
eerste effecten zijn merkbaar, maar we zijn er nog niet. We komen hier in de loop van 2021 ook zeker
nog op terug. Al was het maar om ook in de toekomst ondersteuning te kunnen leveren aan de
doelgroep die dat echt nodig heeft en het zelf niet kan betalen.
b.
Veiligheid en leefbaarheid:
Het is een heel bijzonder jaar geweest, met alle beperkende maatregelen, zoals de ‘lock down’ en de
avondklok. Voor de gemeente betekende dit: meedraaien in de circuits van toezicht en veiligheid in
West-Brabant en Zeeland. Onze inwoners hebben ons daarbij geholpen. We hebben veel respect voor
de wijze waarop de Thoolse bevolking alle maatregelen hebben opgevangen; het aantal incidenten is
beperkt gebleven. Daarnaast hebben we grote waardering voor de hulpdiensten, zorgmedewerkers,
huisartsen en GGD’s: zij hebben enorm veel werk verzet. Er wordt wel eens gemopperd op de
gemeenschappelijke regelingen, maar in dit geval hebben ze aanzienlijke meerwaarde gehad.
c.
Ruimte, economie en wonen:
We hebben in 2020 twee grote projecten afgerond: de vestiging van DSV op bedrijventerrein
Welgelegen en de afronding en ingebruikname van het gebied Vestetuin. Ook in Havengebied Sint-
Annaland en bij de reconstructie van Sint-Maartensdijk West is flinke vooruitgang geboekt. De
grondexploitaties lopen goed. Sterker nog: ondanks of misschien zelfs dankzij de crisis, is er in
toenemende mate druk op de woningmarkt en is er veel vraag naar nieuwe bedrijfsgrond, vooral ook van
de Thoolse bedrijven. We blijven wat dat betreft doorontwikkelen en inspelen op de behoefte. In die lijn
is het opvallend dat het aantal afgegeven omgevingsvergunningen flink is gestegen, en wel van 260
naar 315. De woonomgeving moet kennelijk geschikt worden gemaakt om er ook te kunnen werken.
Daarnaast wordt stevig geïnvesteerd in het cultureel erfgoed en in de recreatieve sector. Maar het is niet
alles goud wat er blinkt: met name de horeca en de winkels voor niet-essentiële goederen, hebben een
lastig jaar achter de rug.
1.
d.
Organisatie en dienstverlening:
2.
Digitale dienstverlening en digitaal werken hebben in het afgelopen jaar een enorme impuls
gekregen. De infrastructuur is razendsnel geschikt gemaakt voor een nieuwe manier van werken,
waardoor de dienstverlening voor een belangrijk deel is doorgegaan. Ook is snel ingespeeld op de
uitvoering van de TONK-regeling en hebben we tal van clubs en verenigingen in de sfeer van cultuur en
sport kunnen ondersteunen. De organisatie heeft in het afgelopen jaar alles op alles moeten zetten, om
het allemaal weer rond te krijgen. Er ligt veel werk, en de mogelijkheid om allerlei nieuwe ambities toe te
voegen is beperkt. De focus is inmiddels weer volledig gericht op de toekomst: hoe moet Tholen er in
2040 uitzien en welke concrete stappen zetten we vanaf vandaag? En hoe krijgen we de kwaliteit van de
dienstverlening van 6,4 naar 8. In lijn met het coalitieprogramma, zijn dat de vragen waar de organisatie
zich concreet op richt.
e.
Bestuur
Een bijzonder jaar: dat was het ook voor het bestuur. Wie had ooit kunnen denken, dat commissies en
raad volledig digitaal zouden gaan? Er zijn nog wel wat fysieke bijeenkomsten geweest, bijvoorbeeld
over energie, de ‘Verdronken stad’ en cultureel erfgoed. Als het moet kan het, maar het is natuurlijk niet
optimaal. Dat geldt ook voor het contact met de burgers: reguliere inspraaktrajecten zijn lastig en toch
willen we graag weten, wat de inwoners vinden van nieuw beleid. Ook daar slaan we nieuwe wegen in
met het instellen van een burgerpanel.
Dat wil overigens niet zeggen dat er niets gebeurt op het vlak van bestuurlijke vernieuwing. Op het vlak
van de ‘energietransitie’ wordt op basis van initiatieven vanuit de samenleving de lijn uitgezet door de
kopgroep ‘Energietransitie’. De raad heeft daarin uitdrukkelijk de leiding. En wat te denken van de
klankbordgroep ‘Sociaal domein’ waarin geanonimiseerde casuïstiek aan de orde komt en waarin de
dilemma’s aan de orde komen, waar consulenten iedere dag weer mee geconfronteerd worden.
Het was in bestuurlijke zin ook een bijzonder jaar met een volledige vernieuwing van de driehoek
burgemeester, griffier, secretaris. Afscheid werd genomen van burgemeester Ger van de Velde, griffier
Wilma Antes en secretaris Simon Nieuwkoop. Zowel het afscheid als het aantreden van de nieuwe
ploeg:
burgemeester Marleen
Sijbers,
griffier Leen
Vermeij en secretaris
Jan Fraanje, gebeurde
ingetogen en op gepaste afstand, maar wel warm en in stijl.
f.
Financiën.
In financiële zin heeft Tholen de zaken goed op orde. Het jaar 2020 was zeker geen jaar van stilstand.
Doordat de ontwikkeling van economie en ruimte gewoon zijn doorgegaan en het leven voor het overige
wat ingetogen is geweest, hebben we in 2020 een positief resultaat geboekt van ruim € 1,6 miljoen. Dit is
inclusief de vorming van een voorziening voor de gebiedsontwikkeling ‘Tholen Stad’. De financiële
indicatoren, zoals de solvabiliteitsratio en de ratio weerstandsvermogen ontwikkelen zich gunstig. Dit is
zeer opvallend, aangezien er in gemeenteland al jaren veel zorgen zijn over de ontwikkeling van de
structurele lasten. We hebben deze ”crisis” bovendien gemanaged zonder de problemen af te wentelen
op de burger. Volgens de Atlas van de lokale lasten 2021 van het COELO staan we (van goedkoop naar
duur) momenteel op de 54e plaats. Een jaar geleden stonden we op plaats 69 en vijf jaar terug zelfs op
de 142e plaats. Nu ook de eerste voorstellen voor herverdeling van het Gemeentefonds een gunstig
beeld geven, kunnen we concluderen, dat Tholen financieel in balans is.
Financiële analyse
Deze jaarrekening sluit met een positief saldo van € 1.635.000. Het saldo wordt veroorzaakt door diverse
(incidentele) voor- en nadelen. De voornaamste voordelen ten opzichte van de gewijzigde begroting zijn:
Winstnemingen op de woningbouwcomplexen (percentage of completion methode) € 1.300.000;
Een voordeel op de algemene uitkering gemeentefonds € 320.000;
Een voordeel door het niet benutten van de post onvoorzien € 270.000;
Een voordelige afrekening van GR De Betho over 2020 € 425.000;
Hogere legesopbrengsten vergunningen algemene verordening ondergrondse infrastructuur € 45.000;
Een voordeel door onderuitputting investeringen civieltechnische kunstwerken € 65.000;
Een rentevoordeel binnen de totale financiering van de gemeente € 150.000;
Een voordeel bij de verlening van omgevingsvergunningen € 200.000;
Een voordeel door minder activiteiten op het gebied van jongerenwerk, vrijwilligers en opvang en begeleiding
van statushouders € 80.000;
Lagere uitgaven voor re-integratievoorzieningen Participatiewet € 140.000;
Een voordeel bij de uitvoering van het leerlingenvervoer € 50.000;
Een voordeel door lagere afschrijvingslasten Brede school te Tholen € 675.000;
Een voordeel bij de uitvoering van peuteropvang € 50.000;
Een voordeel bij de uitvoering van de Jeugdwet € 360.000;
Een voordeel bij de uitvoering van de TOZO € 140.000;
Een voordeel bij de uitvoering van de Bbz door een nieuwe financieringsystematiek € 265.000;
Een hogere bijdrage PGB’s Beschermd wonen, o.a. door de afrekening over 2019 € 175.000;
Een lagere bijdrage aan GR GGD Zeeland door teruggave van een deel van de reserve € 45.000;
Een voordelige afrekening van GR ICT WBW over 2020 € 50.000;
Hogere baten toeristen- en forensenbelasting € 65.000;
Hogere baten gemeentelijke belastingen (m.n. onroerende zaakbelasting) € 105.000.
De voornaamste nadelen zijn:
Het verwachte verlies van deelneming Gemeente Tholen, Grondexploitatie Tholen Stad B.V. over 2020
(afgerond) € 2,9 miljoen;
Correctie winstnemingen op de bedrijventerreincomplexen (percentage of completion methode) € 170.000;
Een nadeel bij de uitvoering van de Participatiewet, begeleide participatie (beschut werken) € 55.000;
Een nadeel bij de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning € 115.000;
Hogere uitvoeringslasten Wmo en Jeugdwet € 85.000.
Ontwikkeling financiële positie:
In het kader van de verbetering van de financiële positie (”Tholen financieel in balans”) zijn door uw raad de
volgende financiële doelstellingen geformuleerd:
1.
een sluitende, realistische begroting met 0,4% ruimte voor onvoorzien (€ 250.000);
2.
een dalende netto schuldquote op middellange termijn.
3.
een weerstandsvermogen van 1,0 in 2017 groeiend naar 1,5 in 2020;
4.
een solvabiliteit van 20% in 2022;
De realisatie van deze doelstellingen wordt gemonitord via onderstaande financiële kengetallen:
Ultimo jaar
R2019
B2020
R2020
Structurele exploitatieruimte
0,0%
0,7%
2,1%
Netto schuldquote
53%
85%
59%
Ratio weerstandsvermogen
5,7
6,7
8,0
Solvabiliteit
22%
15%
24%
De structurele exploitatieruimte is ten opzichte van de primitieve begroting 2020 verbeterd. Dit komt met
name
door
budgetonderschrijdingen
in
structureel
bestaand
beleid
als
gevolg
van
COVID-19.
Deze
budgetverschillen blijven naar hun aard “structureel”;
De netto schuldquote is ten opzichte van de primaire begroting 2020 sterk verbeterd. Dit komt met name
door de grondtransactie van 15 hectare op bedrijventerrein Welgelegen te Tholen (2019). De transactie heeft
gezorgd voor een forse afname van de netto-schuld;
De ratio weerstandsvermogen is verbeterd en voldoet ruimschoots aan de norm. De verbetering is het gevolg
van een toename van de beschikbare weerstandscapaciteit door toevoeging van het positieve resultaat over
voorgaand jaar (via resultaatbestemming);
De
solvabiliteit
is
opnieuw
verbeterd.
Dit
komt
met
name
door
het
positieve
resultaat
over
2020.
Tholen, 8 juni 2021
Burgemeester en wethouders van Tholen,
de secretaris
de burgemeester
J.K. Fraanje
M.L.P. Sijbers
