2. Risico’s en weerstandsvermogen
Inleiding
De risicoparagraaf is één van de verplichte paragrafen van de begroting (artikel 9 Besluit Begroting en
Verantwoording BBV). Op 13 februari 2007 is door de raad de (eerste) “Nota Weerstandsvermogen en
risicomanagement” vastgesteld. De raad heeft verder bepaald dat de nota eens in de vier jaar moet
worden bijgesteld en aan hen moet worden aangeboden. De risico’s en het weerstands-vermogen
worden echter jaarlijks geactuali-seerd bij Jaarrekening.
De risico’s van de gemeenten nemen toe!
De omvang van het gemeentefonds is vanaf 2015 ingrijpend gewijzigd. Dit komt door de invoering
van het sociaal domein.
Het gemeentefonds heeft landelijk gezien de volgende omvang:
Algemene uitkering 15,6 mld= 56%
Deelfonds sociaal domein 10,0 mld= 36%
Integratie- en decentr. uitk. 2,3 mld = 8%
Totaal
27,9 mld
De overdracht van taken in het kader van het Sociaal domein zijn gepaard gegaan met aanzienlijke
kortingen. Ook voor 2017 zal dit de nodige aandacht van de gemeente moeten hebben. In 2017 zal dan
ook de nodige monitoring plaats blijven vinden op het geheel sociaal domein. De gemeente heeft naast
de financiële verantwoordelijkheid ook een maatschappelijke opdracht.
Werkvoorzieningsschap Wedeka bedrijven
Vanaf 1 januari 2015 is de WSW afgesloten voor nieuwe instroom en is de wachtlijst komen te
vervallen.
Het
uitvoeren
van
de
reguliere
dienstverbanden,
heeft
de
gemeente
aan
Wedeka
overgedragen. Indicatiestelling wordt uitgevoerd door UWV. De gemeente ontvangt de rijkssubsidie
voor de uitvoering van de WSW rechtstreeks van het Rijk.
Wedeka komt in 2017 uit op een nadelig saldo van € 3 mln. Het nadelig saldo komt volledig voor
rekening van de deelnemende gemeenten. Ons aandeel in het nadelig saldo voor 2017 is +/- 17,5%,
zijnde
€
529.000.
Ook
vanaf
2018
komen
de
tekorten
van
Wedeka
volledig
ten
laste
van
de
deelnemende gemeenten. De bijdrage voor Vlagtwedde bedraagt in 2018 t/m 2020 respectievelijk €
6.38.000; € 697.000 en € 809.000.
Weerstandcapaciteit
Een
geactualiseerde
berekening
van
het
weerstandsvermogen
zal
gepresenteerd
worden
bij
de
Jaarrekening 2016. Aan de hand van die geactualiseerde inschatting zal berekend worden of de
gemeente over voldoende weerstandsvermogen beschikt.
De weerstandscapaciteit bestaat uit een inci-denteel en een structureel deel, die beide worden gesplitst
in onderdelen. De weerstandscapaciteit is voor het laatst berekend en gepresenteerd bij jaarrekening
2015. Wij verwijzen u dan ook naar de vrij uitvoerige op en aanmerkingen die verwerkt zijn in
Paragraaf 2 Risico’s en Weerstandsvermogen behorende bij de jaarrekening 2015.
Incidentele weerstandscapaciteit
De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve, de
begrotingsruimte en de post onvoorzien incidenteel. Deze capaciteit wordt aangewend om incidentele
en -zo nu en dan- structurele financiële tegenvallers gedurende een begrotingsjaar op te vangen. In het
volgende
begrotingsjaar
wordt,
waar
nodig,
een
oplossing
gezocht
voor
tegenvallers
met
een
structureel gevolg. De incidentele weerstandscapaciteit is bij de jaarrekening 2015 als volgt ge-
presenteerd:
Incidentele weerstandscapaciteit
Algemene reserve ( vrij aanwendbaar)
€
8.478.000
Begrotingsruimte
€
31.000
Onvoorzien incidenteel
€ 0
€
8.509.000
Structurele weerstandscapaciteit
Deze weerstandscapaciteit wordt ingezet ter dekking van structurele tegenvallers, wanneer dekking
op
een
andere
manier
niet
lukt.
De
structurele
weerstandscapaciteit
bestaat
uit
onvoorzien
structureel en de onbenutte belastingcapaciteit. De begrotingsruimte kan ook tot de structurele weer-
standscapaciteit
gerekend
worden,
wanneer
het
meerjaren-perspectief
positief
is.
Het
meerjarenperspectief was echter niet sluitend. Derhalve zijn ook bezuinigingen voorbereid.
Structurele weerstandscapaciteit
Onvoorzien structureel
€
60.000
Onbenutte belastingcapaciteit
€ 731.000
€
791.000
Risico’s
Een risico is de kans op het optreden van een gebeurtenis met een negatief gevolg voor de gemeente.
Een
gemeente
loopt
tal
van
risico’s.
Een
deel
van
de
risico’s
wordt
afgedekt
door
specifieke
maatregelen. Voorbeelden hiervan zijn het afsluiten van verzekeringen en het inrichten van de Interne
Controle. Naast de afgedekte risico’s, loopt een gemeente ook altijd risico’s die niet kunnen worden
afgedekt. Om te voorkomen dat er ingrijpende beleidswijzigingen moeten worden doorgevoerd zijn de
risico’s geïnventariseerd.
Voor de begroting 2017 wordt het risicobedrag gebruikt dat is berekend bij
de jaarrekening 2015. De incidentele financiële risico’s werden daarbij geschat op € 1.376.381 en de
structurele financiële risico’s op € 320.000.
Financiële Kengetallen
Op
9
juli
2015
heeft
een
wijziging
plaatsgevonden
in
het
BBV
(Besluit
Begroting
en
Verantwoording). Deze wijziging houdt in dat met ingang van de begroting 2016 en de
jaarrekening
2015
zes
kengetallen
moeten
worden
opgenomen
in
de
paragraaf
Weerstandsvermogen
en
risicobeheersing bij de begroting en de jaarrekening.
Deze kengetallen zijn erop gericht de raad op eenvoudige wijze inzicht te geven in de financiële
positie (en het verloop daarvan) van de gemeente.
De zes kengetallen zijn in onderstaande tabel weergegeven en omvatten de volgende:
1.
Netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de medeoverheid ten opzichte
van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen
op de exploitatie drukken.
2.
De solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de medeoverheid in staat is aan zijn financiële
verplichtingen
te
voldoen.
Onder
de
solvabiliteitsratio
wordt
verstaan
het
eigen
vermogen
als
percentage van het balanstotaal.
3.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte een gemeente heeft om
de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten
daarvoor nodig is.
4.
Grondexploitatie
Dit kengetal geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten.
Voor de berekening van dit kengetal worden de niet in exploitatie genomen gronden en de bouwgrond
in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door de totale baten uit de programmabegroting en
uitgedrukt in een percentage.
5.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte
van het landelijke gemiddelde. Het betreft hier de woonlasten meer-persoonshuishoudens in jaar t (het
begrotingsjaar) ten opzichte van het landelijk gemiddelde in jaar t-1 (het jaar voorafgaand aan het
begrotingsjaar), uitgedrukt in een percentage.
Overzicht financiële kengetallen
Kengetallen
Rekening 2015
Begroting
2016
Begroting 2017
Netto schuldquote
-7%
-14%
-7%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstr. leningen
-13%
-21%
-14%
Solvabiliteitsrato
76%
78%
78%
Grondexploitatie
5%
5%
5%
Structurele exploitatieruimte
3%
0%
1%
Belastingcapaciteit
113%
114%
102%
Conclusie
De incidentele weerstandscapaciteit is € 8.509.000 en de incidentele risico’s zijn € 1.376.381. De
structurele weerstandscapaciteit is € 791.000 en de structurele risico’s zijn € 320.000. Dit betekent dus
dat de gemeente Vlagtwedde voldoende weerstandsvermogen heeft.
Hoewel de weerstandscapaciteit ruimschoots positief is kan dit echter snel veranderen. De aanbeveling
in de “Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen” luidde een structureel risicomanagement te
voeren, bestaande uit vier stappen, t.w.:
-identificatie van risico’s;
-analyse en beoordeling van risico’s;
-beheersing van risico’s;
-structurele inpassing in het beleid.
In de toekomst zullen jaarlijks bij de jaarrekening de risico’s en aandachtspunten geanalyseerd
worden.